Αναλύοντας την επιστροφή του Τραμπ: Μια πρόκληση για την παγκόσμια πολιτική και τη δημοσιογραφία

Στον απόηχο των αποτελεσμάτων των εκλογών της 5ης Νοεμβρίου στις ΗΠΑ, το iMEdD διοργάνωσε στις 8 Νοεμβρίου μια ζωηρή συζήτηση με θέμα τις προεκτάσεις της επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Εν μέσω μιας αμφιλεγόμενης προεκλογικής εκστρατείας που στιγματίστηκε από κατηγορίες για εγκληματικές πράξεις και πολωτική ρητορική, η νίκη του Τραμπ αναζωπύρωσε τις συζητήσεις σχετικά με την παγκόσμια πολιτική, τη συμπεριφορά των ψηφοφόρων και τον ρόλο των μέσων ενημέρωσης στη διαμόρφωση των αφηγήσεων.

Η επιτυχία του Τραμπ διέψευσε τις προσδοκίες, ιδίως όσον αφορά την εξασφάλιση υποστήριξης από μειονοτικές ομάδες όπως οι μαύροι ψηφοφόροι, οι Λατίνοι και οι Αραβοαμερικανοί – κοινότητες που ιστορικά έχουν στοχοποιηθεί από τη ρητορική του. Αυτή η αλλαγή, που περιγράφεται ως «πρωτοφανής πολιτική επιστροφή», βρήκε τους αναλυτές απροετοίμαστους. Ο Γιάννης Παλαιολόγος, δημοσιογράφος της εφημερίδας Καθημερινή, το απέδωσε σε βαθιά οικονομική απογοήτευση, δηλώνοντας: «Η διάβρωση του αμερικανικού ονείρου έχει οδηγήσει τους ψηφοφόρους της μεσαίας και της εργατικής τάξης να αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι. Το αφήγημα του Τραμπ περί οικονομικού προστατευτισμού είχε βαθιά απήχηση σε αυτές τις απογοητευμένες ομάδες». Ο Πέτρος Ιωαννίδης, πολιτικός αναλυτής και διευθύνων σύμβουλος της aboutpeople, ενίσχυσε αυτή την άποψη, σημειώνοντας ότι «το 50% των Αμερικανών πιστεύει ότι η οικονομική τους κατάσταση έχει επιδεινωθεί σε σύγκριση με τέσσερα χρόνια πριν, οδηγώντας πολλούς να θέτουν την οικονομική ασφάλεια ως προτεραιότητα έναντι άλλων θεμάτων».

Η συζήτηση ανέδειξε την αποτυχία των μέσων ενημέρωσης να συνδεθούν με τις ανησυχίες των ψηφοφόρων, διαιωνίζοντας συχνά ελιτίστικες αφηγήσεις που αποξενώνουν μεγάλα τμήματα του εκλογικού σώματος. Όπως επεσήμανε η Άννα Κύνθια Μπουσδούκου, συνιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος του iMEdD, και δημοσιογράφος, η δυαδική αφήγηση – η πλαισίωση των ψηφοφόρων ως «καλών ή κακών» – έχει εντείνει την πόλωση. Αναλογιζόμενη αυτό το γεγονός, η Ινώ Αφεντούλη, Εκτελεστική Διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου, υποστήριξε ότι ο Τραμπ κεφαλαιοποίησε την απογοήτευση όσων αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι τόσο από τις πολιτικές ελίτ όσο και από τις ελίτ των μέσων ενημέρωσης. Σημείωσε πώς η επιρροή της θρησκευτικής δεξιάς, παράλληλα με την οικονομική απελπισία της μεσαίας τάξης, έχει αναδιαμορφώσει την πολιτική των ΗΠΑ.

Όσον αφορά στη διεθνή σκηνή, η συναλλακτική προσέγγιση του Τραμπ στη γεωπολιτική προκάλεσε ανησυχία. Ο Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (ΙΔΥ) και καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, παρατήρησε: «Η κυβέρνηση Τραμπ θα ακολουθήσει πιθανότατα αυστηρότερες πολιτικές για το Ιράν, εστιάζοντας στην εξάλειψη των πυρηνικών φιλοδοξιών του, ενώ θα ενισχύσει τους δεσμούς με το Ισραήλ μέσω μέτρων όπως η επέκταση των Συμφωνιών του Αβραάμ». Πρόσθεσε ότι ο απρόβλεπτος χαρακτήρας του Τραμπ θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει τις συμμαχίες, αλλά και να τον τοποθετήσει ως διαπραγματευτή του οποίου οι κινήσεις είναι δύσκολο να προβλεφθούν.

Οι συμμετέχοντες στο πάνελ συμφώνησαν ότι η επιστροφή του Τραμπ σηματοδοτεί την ανάγκη εξέλιξης της δημοσιογραφίας. Οι αφηγήσεις που είναι αποσυνδεδεμένες από τα ζητήματα του πραγματικού κόσμου -όπως η οικονομική ανασφάλεια και οι πολιτιστικές ανησυχίες- δεν βρίσκουν απήχηση στους ψηφοφόρους, τονίζοντας τον κρίσιμο ρόλο της αφήγησης ιστοριών στη γεφύρωση αυτού του χάσματος.

Τη συζήτηση συντόνισαν οι δημοσιογράφοι του iMEdD, Άγγελος Πετρόπουλος και Θανάσης Τρομπούκης, και συμμετείχαν με δια ζώσης εισηγήσεις οι Ινώ Αφεντούλη, Πέτρος Ιωαννίδης, Γιάννης Παλαιολόγος και ο Δρ Γιώργος Ν. Τζογόπουλος, καθώς και διαδικτυακά οι Άννα-Κύνθια Μπουσδούκου, ο Κωνσταντίνος Φίλης και η Κατερίνα Σώκου.